Elbertus Leoninus

Ligging:

De zerk bevindt zich in het zuiderportaal, onder de smeedijzeren kaarsenhouder. De zerk werd in 1939 geregistreerd door R.T. Muschart met nr. 240.

Beschrijving:

Deze zeer grote grafzerk, afmetingen 342 x 190 cm, is in het midden boven genummerd '36'. De zerk is geheel gebeeldhouwd en vertoont in het midden een wapenschild met een gekroonde traliehelm, zonder helmteken, met twee elkaar kruisende en in kwasten eindigende koorden, onder het schild uithangende. Het familiewapen is van het wapenschild afgehakt.

Boven dit wapenschild bevindt zich een lange smalle liggende rechthoek met smalle rand met waarop een 5 regeling opschrift in Latijnse letters. Boven de rechthoek is de zerk rijkelijk versierd met florale elementen. Het opschrift luidt:

" ELBERTO LEONINO ....NTO
AMPLISIM .. EVODANI AGADEM ..
PRIMARIO . JURIS PRO ...
STAT ... COMITATIO .. CANCELARIO ."

Onder het wapenschild bevindt zich een vierkant met versierde rand, met daarop een 5 regeling opschrift in Latijnse letters. Op het vierkant ligt een opgeslagen boek met in het midden een klein kruis. Dit opschrift luidt:

"OBIIT . ANNO . 1598 .
DIE . 6 . DECEMBER .
AETATIS . SVAE . EPTIRAGE
SIMO . NONO . NAUTA .
BOMMELIE . .IXIT ...
IN . PRIMO . ANNO .
QUINQUAGINTA . DUOS ."

In de vier hoeken van de grafzerk bevinden zich wapenschilden. Ook hiervan zijn de familiewapens afgehakt.

Van het zeer afgelopen bovenschrift zijn nog slechts gedeelten te onderscheiden nl.: “.perto.Domino…to…quondam…mario…”. Van het zeer afgelopen benedenopschrift zijn nog slechts rudimenten over.

Familiegeschiedenis:

Elbertus Leoninus werd als Elbert of Albert de Leeuw geboren in 1519/1520 in Zaltbommel. Na zijn jeugd en schooltijd in Zaltbommel ging hij humaniora (klassieke talen en literatuur) studeren in Utrecht, hij vertrok daarna voor studie enkele jaren naar Emmerik. Vervolgens ging hij aan de universiteit van Leuven rechtsgeleerdheid studeren. In deze periode latiniseerde hij zijn naam naar Elbertus Leoninus. In 1547 behaalde hij in Leuven het licentiaat van de Rechten. Om de Franse taal beter te leren spreken verbleef hij daarna nog enige tijd in Atrecht om vervolgens terug te keren naar Leuven, waar hij in 1548 trouwde met Barbara Hasia/de Haze, de dochter van zijn hoogleraar Johannes Hasius. Enkele dagen na zijn huwelijk werd hij benoemd tot professor in het canonieke recht aan de Leuvensche Hoogeschool, deze functie zou hij tot 1580 bekleden.

Door zijn lengte raakte hij bekend onder de naam ‘Longolius’, maar men noemde hem ook wel ‘den langen Doctor’. De naam ‘Longolius’ staat zelfs in het kerkboek van de Hervormde Gemeente.

Op aandringen van prins Willem van Oranje werd hem in 1581 het kanselierschap van Gelderland aangeboden, wat hij accepteerde.7 Vanaf 1582 vertegenwoordigde hij Gelderland in de Algemene Staten, waar hij vaker als voorzitter optrad. Hij maakte deel uit van diverse nationale en internationale delegaties.

Uit zijn huwelijk met Barbara Hasia (ca. 1533 - ca. 1634) had hij enkele kinderen: Gijsbert (of Gilbert), Coenraad, Elias en een dochter. Gijsbert sneuvelde in 1584 bij Lier. Coenraad studeerde in Leiden. Hun dochter huwde Thomas Zoesius / Sosius en werd de moeder van Elbertus Zoesius, later Raad in de Hove van Utrecht. Hun zoon Elias, genoemd Elias le Lion, trouwde met Digna Roelants, zij kregen een zoon, genaamd Elbert. Deze zoon ligt samen met zijn vrouw begraven in de Sint-Janskathedraal in Den Bosch, met zerk nr. 319. Op de zerk staat vermeld “begrafenis van ionker Elbert Lelion in sin leve presedent deser Stadt … sterft anno 1637”.

Bijzonderheden:

Elbertus Leoninus stond bekend als een zeer intelligent, welbespraakt jurist. Hij trad regelmatig op als bemiddelaar en vertrouwenspersoon van hooggeplaatste personen. Zij stelden groot vertrouwen in zijn kennis, mede door zijn pragmatische en onpartijdige houding. Vooral in religieus opzicht probeerde hij altijd de middenweg te bewandelen, wat niet steeds gemakkelijk was.

Naast de grote grafzerk, herinnert ook de straat “Leoninusstraat” aan deze Gelderse Kanselier. Een echt eerbetoon is echter toch wel te vinden in Den Haag, Plein 2A, op de gevel van het voormalig Departement van Justitie, gebouwd rond 1880. Op deze gevel bevindt zich een portret van Leoninus in een medaillon. Er hangen aan de gevel van het gebouw zes portretten van Nederlandse rechtsgeleerden, Leoninus hangt hier samen met Johan Thorbecke en Hugo de Groot.

In het Arnhems Historisch Tijdschrift van december 2024 staat een uitgebreid artikel over hem 'De verdwenen grafzerk van Elbertus Leoninus, kanselier van Gelderland' door Pauline Zwetheul.